دیابت یک بیماری مزمن است که در آن بدن یا انسولین کافی تولید نمیکند، یا نمیتواند از انسولین بهطور موثر استفاده کند. انسولین هورمونی است که به سلولها کمک میکند قند موجود در خون را به انرژی تبدیل کنند. وقتی انسولین درست عمل نکند، قند خون بالا میماند و این افزایش طولانیمدت قند میتواند به بسیاری از بخشهای بدن آسیب بزند.
اگر دیابت بهدرستی کنترل نشود، احتمال بروز مشکلات جدی مانند سکته قلبی و مغزی، کاهش بینایی، آسیب عصبی، نارسایی کلیه و اختلال گردش خون در اندامها افزایش پیدا میکند. اما خبر خوب این است که با رعایت اصول صحیح مراقبت، بسیاری از این عوارض قابلپیشگیری یا قابلکاهش هستند. مدیریت دیابت یک فرآیند روزمره و مداوم است و هدف آن این است که فرد بتواند با وجود بیماری، زندگی سالم و باکیفیتی داشته باشد.
روش ABCS در مدیریت دیابت
در مدیریت دیابت، چهار عامل کلیدی وجود دارد که با نام خلاصه شده ABCS شناخته میشوند. این چهار مورد پایهی اصلی کنترل و پیشگیری از عوارض هستند:
A: آزمایش A1C
این آزمایش نشان میدهد میانگین قند خون شما در سه ماه گذشته چهقدر بوده است. برای بسیاری از بیماران، هدف این است که A1C زیر ۷ درصد باشد، اما این هدف ممکن است بسته به شرایط فردی متفاوت باشد.
B: فشار خون
فشار خون بالا میتواند به قلب، کلیهها و چشمها آسیب بزند. اکثر افراد دیابتی باید فشار خون خود را کمتر از ۱۳۰ روی ۸۰ نگه دارند، مگر اینکه پزشک عدد دیگری تعیین کند.
C: کلسترول
برای جلوگیری از گرفتگی رگها، سکته و حملات قلبی، باید کلسترول خون کنترل شود. پزشک ممکن است قرصهایی مانند استاتین برای کاهش چربی خون تجویز کند.
S: ترک سیگار
سیگار کشیدن روند آسیب به رگهای خونی را سریعتر میکند و خطر عوارض دیابت را چند برابر افزایش میدهد. حتی سیگارهای الکترونیکی نیز بیخطر نیستند.
سبک زندگی سالم؛ پایه اصلی کنترل دیابت
تغذیه مناسب
رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در مدیریت دیابت دارد. هدف این نیست که تمام غذاهای مورد علاقهتان را کنار بگذارید، بلکه باید تعادل، اندازهی مناسب وعدهها و زمانبندی صحیح را رعایت کنید. مصرف سبزیجات، پروتئینهای سالم، چربیهای مفید و پرهیز از غذاهای فرآوریشده، شیرینیجات و نوشیدنیهای قندی توصیه میشود. همکاری با یک کارشناس تغذیه میتواند به شما کمک کند برنامه غذایی متناسب با شرایط بدنی و نیازهای روزمره خود داشته باشید.
فعالیت بدنی
ورزش کمک میکند قند خون بهتر کنترل شود، فشار خون کاهش یابد و سطح انرژی و روحیه افزایش پیدا کند. پیادهروی روزانه حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه یکی از سادهترین و مؤثرترین روشهاست. اگر توانستید، دو روز در هفته نیز تمرینات تقویت عضلات انجام دهید.
حفظ وزن مناسب
افزایش وزن میتواند کنترل دیابت را سختتر کند. کاهش وزن حتی به مقدار کم (مثلاً ۵ تا ۷ درصد وزن بدن) میتواند تأثیر قابل توجهی در کنترل قند خون داشته باشد.
خواب کافی و مدیریت استرس
کمبود خواب یا استرس زیاد میتواند قند خون را افزایش دهد. تلاش کنید هر شب بین ۷ تا ۸ ساعت خواب داشته باشید و روشهایی مانند تنفس آرام، دعا و مراقبه، قدم زدن یا صحبت با یک دوست مورد اعتماد را برای کاهش استرس بهکار ببرید.
مصرف دارو و کنترل منظم قند خون
در بسیاری از مواقع، برای کنترل دیابت مصرف دارو ضروری است. داروها باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف شوند و قطع یا تغییر خودسرانه آنها میتواند خطرناک باشد. اگر از نظر تهیه دارو یا عوارض جانبی نگرانی دارید، حتماً موضوع را با پزشک یا کارشناس درمان مطرح کنید.
اندازهگیری قند خون در خانه نیز اهمیت زیادی دارد. این کار کمک میکند متوجه شوید چه غذاها، فعالیتها یا شرایطی بر قند خون شما تاثیر میگذارند و در صورت نیاز، رژیم غذایی یا داروها تنظیم شوند. افرادی که انسولین مصرف میکنند، گاهی از سیستمهای پایش مداوم قند خون (CGM) یا پمپ انسولین استفاده میکنند که باعث کنترل دقیقتر قند خون میشود.
جمعبندی
دیابت پایان زندگی سالم نیست. با مراقبت درست، برنامه غذایی هوشمندانه، فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس و همکاری با پزشک، میتوان دیابت را کنترل کرد و زندگی فعال، سالم و بانشاط داشت. مدیریت دیابت یک مسیر است، نه یک مسابقه. مهم این است که بهجای فشار آوردن به خود، قدمبهقدم و پیوسته پیش بروید.
